۲۰.۱۱.۸۶

راه به مسکو از طريق تهران است

tajikistanweb.com

The Way to Moscow Lies Through Tehran

Рох ба Маскав аз тарики Техрон аст

سفر غيرمنتظره امامعلی رحمان، رئيس جمهوری تاجيکستان به تهران وضعيت ناگوار او در چنگ بحران جاری انرژی را به نمايش گذاشته است. مردم پايتخت تاجيکستان تنها ده ساعت در طول شبانه روز برق دارند، وضعيت نيروگاه آبی نارک همچنان بحرانی است، خبرگزاری ها باز هم از مرگ و مير نوزادان در زايشگاهها خبر می دهند که بر اثر نبود برق و سرما جان داده اند. رحمان که خود را در مرحله خطير و حساسی می بيند، روز شنبه (9 ژانويه) با دست باز نياز به تهران پرواز کرد، تا برای رسيدن به يک راه حل عملی مشکل وابستگی کشورش به نيروی برق خارجی از ايران کمک بخواهد.

جالب اين جاست که تاجيکستان از ذخاير غنی آب برخوردار است و ظرفيت توليد برق آن در منطقه بی همتاست. ظرفيت توليد برق تاجيکستان از 300 ميليون تا 527 ميليون کيلووات ساعت در سال برآورد شده است. ولی برای بهره برداری از اين ظرفيت منحصر به فرد، تاجيکستان با موانع فراوانی روبروست.

رئيس جمهوری تاجيکستان طی دو روز ديدارش از ايران با همتای ايرانی اش محمود احمدی نژاد و مقامات بلندپايه ديگر ملاقات خواهد کرد. به گزارش خبرگزاری رسمی ايران، شتاب دادن به ساختمان نيروگاه آبی سنگتوده-2 در جنوب تاجيکستان از مسايل عمده گفتگوها خواهد بود.

ياددشت تفاهم در باره احداث نيروگاه آبی سنگتوده-2 ميان دو کشور ماه ژوئن سال 2005 ميلادی امضا شد و عمليات ساختمانی در امتداد رود وخش در جنوب تاجيکستان رسما روز 20 ژانويه 2006 آغاز شد. اين طرح 182 ميليون دلاری را ايران سرمايه گزاری کرده است و قرار است آن تا سال 2009 راه اندازی شود. اما روز پنج شنبه گذشته همراه خان ظريفی، وزير خارجه تاجيکستان، خواستار راه اندازی سريع تر سنگتوده دو شد.

ظرفيت اين نيروگاه 220 مگاوات خواهد بود و آن در موازنت با نيروگاه سنگتوده يک کار خواهد کرد که روسها می سازند. برای ده سال تنها دو درصد فوايد سنگتوده دو به تاجيکستان تعلق خواهد گرفت و مابقی آن مال ايران خواهد بود.

همه سه طرح بزرگ تاجيکستان در زمينه انرژی (راغون، سنگتوده يک و سنگتوده دو) همراه با نيروگاههای عظيم موجود (نارک، بيپازه) و چندين نيروگاه کوچک ديگر در امتداد رود وخش واقع هستند. در صورت راه اندازی همه اين طرح ها تاجيکستان در زمينه انرژی آبی بر ازبکستان دست بالايی خواهد داشت و رودخانه هم تحت کنترل تاجيکستان خواهد بود و اهرم فشاری را در اختيار تاجيکستان قرار خواهد داد. وخش از بزرگترين رودهايی است که به آمودريا می پيوندد و رود آمو يکی از دو رود بزرگ است که به ازبکستان واريز می شود و مزارع و مردم آن را با آب تامين می کند.

واکنش تاشکند به طرح های بلند پروازانه تاجيکستان در عرصه انرژی آبی اندکی بيشتر از عصبانيت معمولی بود. ظاهرا ازبکستان موفق شد که سال 2006 جلو يکی از اين طرح ها را بگيرد. شرکت روسی روسال که قرار بود نيروگاه راغون را بسازد، بناگاه پيشنهاد کرد که بلندای سد نيروگاه به جای 335 متر پيشبينی شده 280 متر باشد. اين پيشنهاد بلافاصله پس از ديدار آلگ درپاسکا، رئيس شرکت روسال با اسلام کريمف، رئيس جمهوری ازبکستان صورت گرفت. تاشکند که از بی وفايی پيشينش به مسکو پشيمان شده بود، دوباره رو به مسکو آورد و کرملين هم بی درنگ آغوشش را به روی تاشکند باز کرد. قرارداد ميان تاجيکستان و روسال لغو شد.

در پی کشتار انديجان در سال 2005 ازبکستان 180 درجه موضعگيری ژئوپليتيکش را تغيير داد و مورد عنايت روسيه واقع شد. مقامات تاجيک نگران بودند که عشق تازه يافته مسکو تاجيکستان را از چشم کرملين خواهد انداخت. با وجود دلگرمی هايی که مسکو به دوشنبه می داد، شکی در آن نبود که ازبکستان قوی، قلب کرملين را به دست خواهد آورد و به روابط نزديک مسکو با دوشنبه لطمه خواهد زد. اتفاقی که بر سر نيروگاه راغون افتاد، اين نگرانی ها را توجيه کرد.

شايد، وقتی که رحمان ديدار عاطفی روز چهارشنبه ميان کريمف پراحساس و پوتين متاثر را ديد، بر نگرانی هايش افزوده شد. به گزارش روزنامه ايزوستيا چاپ مسکو، رئيس جمهوری ازبکستان در اين ملاقات ناراحت و ملول بود که به زودی پوتين از مقام رياست جمهوری روسيه کنار خواهد رفت و با صدای لرزان صحبت می کرد. اندوه کريمف را می توان فهميد: پوتين به او کمک کرده که قدرتش پابرجا بماند و اکنون او بايد حدس بزند که چه گونه دل جانشين پوتين را به دست آورد، تا با استفاده از نفوذ او منافع منطقه ای تاشکند را حفظ کند.

برخی از ناظران در دوشنبه بر اين باور اند که انگيزه ديدار رحمان از تهران سفر کريمف به مسکو بوده است. به گفته آنها، اکنون که "آق پادشاه" از او رنجيده است، رحمان قادر نخواهد بود به مانند کريمف او را هم شاد و هم متاثر کند. حالا رحمان دامان شريک قدرتمند ديگرش – ايران را گرفته است. پيش از همه، به خاطر اينکه او را از دردسر انرژی اش رها کند؛ ثانيا، با اميد اين که احمدی نژاد نگرانی های رحمان را به پوتين گوشزد کند. بلاخره، کسی بايد ساختمان نيروگاه راغون را به عهده بگيرد. افزون بر اين، شايد به گوش رحمان هم شايعاتی در باره برآيند احتمالی نامحبوبيت فزاينده او پيش روسيه رسيده باشد که می گويند، ممکن است به زودی وی برکنار شود.

هیچ نظری موجود نیست: